Herdenking bombardement 18 maart 1943

Onthulling gedenkstenen bombardement 18 maart 1943

Op dinsdag 18 maart 2008 om 15.20 uur worden de 19 gedenkstenen onthuld, die onlangs zijn
aangebracht in de bestrating bij het Monument ter herdenking van het bombardement op Maassluis op 18 maart 1943. Na de onthulling door nabestaanden van de slachtoffers volgt de gebruikelijke kranslegging en een herdenkingsdienst in de Groote of Nieuwe Kerk van Maassluis. Vanwege het bijzondere karakter van deze herdenking zal de plechtigheid worden bijgewoond door de plaatsvervangend ambassadeur van Australië Lloyd Brodrick en door Colonel J P C Heal RM namens de Britse Defensie Attaché. Brigade-generaal J.K. Jongkind zal Minister van Defensie Van Middelkoop vertegenwoordigen.

Om 16.15 uur begint de herdenkingsbijeenkomst in de naastgelegen Groote Kerk. Het welkomst-woord wordt gesproken door de heer J.A.Karssen, burgemeester van Maassluis. Overige sprekers zijn de heer D. Barnouw namens het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en de heer
L. Lucardie namens de Werkgroep 18 maart 1943. Muzikale medewerking wordt verleend door Jaap Kroonenburg, organist van de Groote Kerk, Gré Lucardie, trompet, het Seniorenkoor Ons Genoegen en het Jeugdkoor Accent.

De plechtigheden rond deze onthulling worden 's avonds afgerond met een herdenkingstocht langs de route die de grens vormt van het gebied dat als gevolg van het bombardement werd verwoest.

Van 19 maart tot en met 18 mei 2008 is in het Gemeentemuseum Maassluis, Zuiddijk 16/18, Maassluis onder de titel 'Geen vergissing' een kleine expositie over het bombardement te bezichtigen.

bron: WERKGROEP 18 MAART 1943

Herdenking bombardement 18 maart 1943

Iedereen heeft zo zijn eigen verhalen en herinneringen. We schreven het al eerder: daar moet je niet in gaan schrappen en geen veranderingen in aanbrengen. Omdat er in de verslaglegging van het bombardement op 18 maart 1943 en de gevolgen daarvan in de loop van de jaren toch wel veel misverstanden of, beter gezegd, meningsverschillen blijken te bestaan, leggen we in dit artikel enkele veronderstellingen en feiten naast elkaar, daarbij geholpen door Leen Lucardie, vice-voorzitter van de Werkgroep 18 maart 1943. Maar eerst citeren we de heer S. Blom, 'Oud-Hoofd der O.L. School te Maassluis en Lid v/h Historische Genootschap te Utrecht' en die velen vooral kennen als schrijver van het in 1947 verschenen boek 'Geschiedenis van Maassluis'.

'Maassluis tijdens de oorlogsjaren en na de bevrijding' moet beschouwd worden als een 'dagboek', waarin de feiten, welke gedurende de jaren 1939-1946 in Maassluis voorgevallen zijn, vermeld worden' schrijft Blom in augustus 1946 als voorwoord in zijn gelijknamig boekje. Hij zal met zijn kroniek een van de eersten zijn geweest die verslag deed van het bombardement van 18 maart 1943. In het boekje, waarin Blom de hoofdstukken met het betrokken jaartal in kader aangaf, ontbreekt curieus genoeg dat van 1943. De laatste aantekening van het wel ingekaderde jaar 1942 betreft de intrede van een predikant van de Christelijke Gereformeerde Kerk; daarop volgt de mededeling waarmee we meteen in het jaar 1943 belanden: 'De lantarens, die langen tijd gedoofd waren, branden 15 januari 1943 weer, maar met gedempt licht'. Dan volgt het verslag van het bombardement, dat we hier - enigszins ingekort - laten volgen.

De Groote Kerk wordt zwaar beschadigd (foto collectie Gemeentemuseum).

'Donderdag 18 Maart, een dag voor de bewoners van Maassluis om nooit te vergeten. In den namiddag, omstreeks half vier worden bommen in de stad neergeworpen.
In een minimum van tijd is een groot gedeelte van de stad vernield door hevige branden en door instorting van gebouwen. De Gereformeerde Noorderkerk brandt geheel uit, de Groote Kerk wordt zwaar beschadigd; een begin van brand, waarbij de Regeeringsbanken echter verloren gaan, kan gelukkig gestuit worden. Om 5 uur wordt aan den opperbrandmeester gerapporteerd, dat de toren van binnen brandt. Dankzij het moedig optreden van de heeren M.J. Deurloo, T.H.M. van der Staay en P. Onderdelinden, kan deze brandt 's avonds circa 9 uur gebluscht worden. Het fraaie orgel en de wandborden blijken onbeschadigd te zijn; de woning van den koster ligt in puin. Getroffen zijn ook de Machinefabriek v/h Van Raalt, de Witol en de Walramit'.

Feiten en veronderstellingen

Het bombardement op 18 maart 1943 werd uitgevoerd door (waarschijnlijk) het 464e squadron van de Royal Australian Air Force (RAAF). De bemanning bestond uit voornamelijk Australiërs. Vroeg in de middag vliegen 12 Ventura's richting Maassluis. Boven de Noordzee krijgen zij bescherming van twee squadrons Spitfires, jachtvliegtuigen van de (Britse) Royal Air Force (RAF). Onderweg heeft een hevig luchtgevecht plaats met jachtvliegtuigen van de (Duitse) Luftwaffe. Beide partijen claimen elkaar verliezen te hebben toegebracht. Zeker is dat van de Ventura's geen verloren ging. Om vijf over half vier bereiken de vliegtuigen hun doel - de Witol Raffinaderij - en laten hun dodelijke lading vanaf 3500 meter hoogte vallen.
Het eigenlijke doel wordt nauwelijks geraakt; het bombardement heeft fatale gevolgen voor een groot deel van de binnenstad van Maassluis en haar inwoners.

Veel Maassluizers weten het zeker: de bommen hadden moeten vallen op de Duitse marinevaartuigen in de buitenhaven van Maassluis; sommigen herinneren zich Duitse mijnenvegers. Beide veronderstellingen kloppen niet. Gedurende de oorlog waren in de haven in hoofdzaak door de Kriegsmarine gevorderde vissersvaartuigen aanwezig. Deze schepen waren duchtig bewapend met het luchtdoelgeschut 'Flug- of FliegerAbwehrKanone (FLAK)' en brachten als 'Begleitungsschiffe' de konvooien vanuit Rotterdam tot buiten de pieren bij Hoek van Holland om daarna weer naar Maassluis terug te keren. De FLAK werden ook gebruik ter beschieting van geallieerde vliegtuigen die de Nieuwe Waterweg gebruikten als richtlijn op hun weg naar Duitsland.

Anderen zien het bombardement als vergissing: er is verkeerd gemikt; soms ook wordt gesproken dat de bommen simpelweg werden geloosd. En dan zijn er nog die het missen van het eigenlijke doel wijten aan de onervarenheid van de bemanningen: want het weer was goed, een wolkeloze hemel, wel tamelijk heiig.

Een Ventura - hier boven IJmuiden in februari 1943.

Zeker is dat pas in september 1942 de eerste Australische bemanningen in Engeland arriveren. Ten tijde van de aanval op Maassluis konden zij dus nog maar weinig ervaring hebben en die geringe oorlogservaring in aanmerking genomen ligt het voor de hand dat de vaak jeugdige bemanningen nogal gestresst zijn geweest. Bovendien zullen de vliegers beducht zijn geweest voor de FLAK in de haven van Maassluis. Die schoten nogal effectief met lichtspoorgranaten (en hebben gedurende de gehele oorlog menig geallieerd vliegtuig neergeschoten). Het bereik van de FLAK was 3000 meter en dat verklaart waarschijnlijk de veilige hoogte van 3500 meter waarvan af werd gebombardeerd. Wèl gemist, maar géén vergissing …

Feit is, dat er in dit oorlogsjaar en in die welke nog zouden volgen, veel 'vergissings'-bombardementen zijn geweest; we schreven er al eerder over. De foto met de Ventura illustreert een artikel met de kop' Wat mis ging' en verhaalt van een bombardement door 12 Ventura's dat op Haarlem op 16 april 1943 werd uitgevoerd door het 487e squadron van de RAF.

Geen van de bommen treffen de werkplaats van de spoorwegen: het eigenlijke doel. In Maassluis weet een maand eerder bijna niemand dat een olieraffinaderij, in de oorlog onder een Duitse directie, het doelwit gaat worden van de geallieerde bommenwerpers. En ook hier: 'wat mis ging'.

'Door deze rampen is het schilderachtige van het stadje op verschillende plaatsen verloren gegaan. Men hoopt alles weer te herstellen, maar… volgens nieuwe plannen. […] Omdat het 'Bouwbureau Maassluis' plaatsruimte nodig heeft, worden de eigendommen van het Gemeentelijk Museum
27 Maart tijdelijk opgeborgen in de voormalige Burgemeesterskamer in het oude stadhuis …'
(Uit: Maassluis tijdens de oorlogsjaren, Blom)

Herinneringen. Nostalgie gemengd met weemoed … Het Gemeentemuseum Maassluis bereidt momenteel een kleine expositie voor over het bombardement op 18 maart 1943. Wie ervaringen met het bombardement wil delen kan contact opnemen met conservator Pieter van Houten (telefoon 010-5913813)

Inlichtingen 'Werkgroep 18 maart 1943': p/a gemeente Maassluis t.a.v. Tamara van Hulst, postbus 55, 3140 AB Maassluis.

12 april 2024