Forum Hadriani en Midden-Delfland
7 maart. Van oktober 2007 tot voorjaar 2008 worden opgravingen
uitgevoerd op de plaats waar vroeger de Romeinse stad Forum
Hadriani lag, nu grondgebied van Voorburg. Op drie plaatsen waar
gebouwen stonden worden in opdracht van de aannemer BAM Vastgoed bv door de AAC/Projectenbureau
van de Universiteit van Amsterdam archeologische opgravingen uitgevoerd. Deze
unieke gelegenheid geeft wellicht nieuwe inzichten in de
bewoningsgeschiedenis van de Cananefaten in de Romeinse tijd.
Onlangs bewees Heleen van Londen in haar proefschrift 'Midden-Delfland:
The Roman Native Landscape Past and Present' en haar lezing in Den Hoorn
dat de eerste verkaveling van Midden-Delfland al in de 2e en
3e eeuw na Christus werd uitgevoerd. Deze zou
wellicht vanuit de stad Forum Hadriani zijn gebeurd. Langs de huidige Vliet ter hoogte
van Voorburg ligt een ondergronds archeologisch rijksmonument
van naar schatting 300 x 400 meter. Alleen plaatsen die al verstoord waren
door eerdere bebouwing kunnen worden 'hergebruikt', zoals het
geval is bij de drie te bouwen luxe appartementsgebouwen met de
naam 'Nieuw Hadriani'. Een mooie gelegenheid dus om deze drie
bouwputten te onderzoeken. Leden van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden en de stichting Midden-Delfland is mensenwerk
bezochten de opgraving op zaterdag 7 maart om er meer over te
horen en te zien.
|
Opgravingen in drie putten
In de drie met damwanden versterkte bouwputten ligt de
laag waarop de Romeinse bewoning zich bevond enkele meters lager
dan het maaiveld. Zorgvuldig wordt deze laag bloot gelegd
om alle mogelijke sporen te behouden. In elke put is een groep
archeologiestudenten bezig met graven, tekenen en vastleggen van
de gegevens in een computer. Alle (delen van) voorwerpen
worden nauwkeurig bij elkaar in zakjes gestopt en in kisten
gelegd, vergezeld door kaartjes die de vondsten beschrijven. Er is veel
bouwmateriaal als tufsteen en leisteen gevonden, dat van elders
in Europa moet zijn aangevoerd. Ook zijn aardewerk (delen
van het luxe aardewerk terra sigillata), botten van
dieren en
munten gevonden. Een deel van de vondsten is uitgestald in het
bezoekerscentrum. Daar geven studenten voorlichting over de
opgraving.
|
Terra Sigillata - luxe Romeins aardewerk
|
In het bezoekerscentrum zijn ook posters te zien die
de eerdere opgravingen beschrijven, uitgevoerd door hoogleraar C.J.C. Louvens (periode 1827-1834) en later
door
J.H. Holwerda (begin
twintigste eeuw). Ook de nieuwe bouwplannen worden getoond. Prominent
aanwezig in het bezoekerscentrum is een afbeelding met daarop een interpretatie van
hoe
Forum Hadriani er wellicht uit heeft gezien.
|
Opgravingen gesorteerd en geannoteerd
|
Forum Hadriani impressie - B. Brobbel
|
Werkput twee met eikenhouten palen en balken
|
Waterwerken
Tijdens de opgraving is ontdekt dat een 30 meter brede geul
recht door de stad stroomde. De diepte en breedte maakten de
geul toegankelijk voor platbodems. Langs een van de oevers is
een deel van de kade aangetroffen waar boten konden aanmeren.
Het gaat om een constructie van zware eikenhouten palen en balken die
goed bewaard zijn gebleven omdat het hout zich onder het
grondwaterniveau bevond. De stad had kennelijk ook een haven voor de
aan- en afvoer van bouwmaterialen en goederen. Zeer
waarschijnlijk is deze geul verbonden geweest met het kanaal van
Corbulo. In de derde put is een aantal waterputten aangetroffen
die nauwkeurig worden onderzocht.
|
|
Bewoning door Cananefaten
Van de 1ste tot in de 5de eeuw na
Christus behoorde het gebied ten zuiden van de grenslijn
gevormd door de toenmalige
Rijn bij het Romeinse rijk. Langs deze grens, de Limes
genoemd, stonden elke ca. 6,5 kilometer Romeinse forten. Het huidige Voorburg
maakte deel uit van de provincie Germania Inferior en
werd bewoond door de Cananefaten. Het was waarschijnlijk geen
legerplaats.
Kanaal van Corbulo
In 47 na Chr. legden soldaten van generaal Corbulo een
verbinding aan tussen de rivieren Rijn en Maas. Dit kanaal moet ook
niet ver langs het dorpje van de Cananefaten
hebben gelopen (ongeveer waar nu de Vliet loopt).
|
Drie waterputten (ronde donkere vlekken)
|
Het dorpje kreeg later de naam Forum Hadriani,
naar keizer Hadrianus. Deze keizer bezocht het gebied in de 2de eeuw
en
zorgde voor economische bloei. De nederzetting kreeg markt- en
stadsrechten en werd de Municipium Aelium Cananefatium (hoofdstad
van de Cananefaten). De oudste stad van Nederland Nijmegen
(in de Romeinse tijd Noviomagus) kreeg ook deze status.
Vanaf 160 na Chr. ging het slechter met de stad Forum
Hadriani door
epidemieën en stijgend grondwater. Aan het eind van de 3de
eeuw is Forum Hadriani geworden tot een landelijk gebied.
Meer informatie
|
Nieuw Hadriani - de drie gebouwen bovenrechts verrijzen op de
plaats van de drie bouwputten
|
|