Onthulling gedenkstenen bombardement 18 maart 1943
Op dinsdag 18 maart 2008 om 15.20 uur worden de 19
gedenkstenen onthuld, die onlangs zijn
aangebracht in de bestrating bij het Monument ter herdenking van
het bombardement op Maassluis op 18 maart 1943. Na de onthulling
door nabestaanden van de slachtoffers volgt de gebruikelijke
kranslegging en een herdenkingsdienst in de Groote of Nieuwe
Kerk van Maassluis. Vanwege het bijzondere karakter van deze
herdenking zal de plechtigheid worden bijgewoond door de
plaatsvervangend ambassadeur van Australië Lloyd Brodrick en
door Colonel J P C Heal RM namens de Britse Defensie Attaché.
Brigade-generaal J.K. Jongkind zal Minister van Defensie Van
Middelkoop vertegenwoordigen.
Om 16.15 uur begint de herdenkingsbijeenkomst in de
naastgelegen Groote Kerk. Het welkomst-woord wordt gesproken
door de heer J.A.Karssen, burgemeester van Maassluis. Overige
sprekers zijn de heer D. Barnouw namens het Nederlands Instituut
voor Oorlogsdocumentatie en de heer
L. Lucardie namens de Werkgroep 18 maart 1943. Muzikale
medewerking wordt verleend door Jaap Kroonenburg, organist van
de Groote Kerk, Gré Lucardie, trompet, het Seniorenkoor Ons
Genoegen en het Jeugdkoor Accent.
De plechtigheden rond deze onthulling worden 's avonds
afgerond met een herdenkingstocht langs de route die de grens
vormt van het gebied dat als gevolg van het bombardement werd
verwoest.
Van 19 maart tot en met 18 mei 2008 is in het Gemeentemuseum
Maassluis, Zuiddijk 16/18, Maassluis onder de titel 'Geen
vergissing' een kleine expositie over het bombardement te
bezichtigen.
bron: WERKGROEP 18 MAART 1943
|
Herdenking bombardement 18 maart 1943
Iedereen heeft zo zijn eigen verhalen en herinneringen. We
schreven het al eerder: daar moet je niet in gaan schrappen en
geen veranderingen in aanbrengen. Omdat er in de verslaglegging
van het bombardement op 18 maart 1943 en de gevolgen daarvan in
de loop van de jaren toch wel veel misverstanden of, beter
gezegd, meningsverschillen blijken te bestaan, leggen we in dit
artikel enkele veronderstellingen en feiten naast elkaar,
daarbij geholpen door Leen Lucardie, vice-voorzitter van de
Werkgroep 18 maart 1943. Maar eerst citeren we de heer S. Blom,
'Oud-Hoofd der O.L. School te Maassluis en Lid v/h Historische
Genootschap te Utrecht' en die velen vooral kennen als schrijver
van het in 1947 verschenen boek 'Geschiedenis van Maassluis'.
'Maassluis tijdens de oorlogsjaren en na de bevrijding'
moet beschouwd worden als een 'dagboek', waarin de feiten, welke
gedurende de jaren 1939-1946 in Maassluis voorgevallen zijn,
vermeld worden' schrijft Blom in augustus 1946 als voorwoord
in zijn gelijknamig boekje. Hij zal met zijn kroniek een van de
eersten zijn geweest die verslag deed van het bombardement van
18 maart 1943. In het boekje, waarin Blom de hoofdstukken met
het betrokken jaartal in kader aangaf, ontbreekt curieus genoeg
dat van 1943. De laatste aantekening van het wel ingekaderde
jaar 1942 betreft de intrede van een predikant van de
Christelijke Gereformeerde Kerk; daarop volgt de mededeling
waarmee we meteen in het jaar 1943 belanden: 'De lantarens,
die langen tijd gedoofd waren, branden 15 januari 1943 weer,
maar met gedempt licht'. Dan volgt het verslag van het
bombardement, dat we hier - enigszins ingekort - laten volgen. |
De Groote Kerk wordt zwaar beschadigd …
(foto collectie Gemeentemuseum)
|
'Donderdag 18 Maart, een dag voor de bewoners
van Maassluis om nooit te vergeten. In den namiddag, omstreeks
half vier worden bommen in de stad neergeworpen.
In een minimum van tijd is een groot gedeelte van de stad
vernield door hevige branden en door instorting van gebouwen. De
Gereformeerde Noorderkerk brandt geheel uit, de Groote Kerk
wordt zwaar beschadigd; een begin van brand, waarbij de
Regeeringsbanken echter verloren gaan, kan gelukkig gestuit
worden. Om 5 uur wordt aan den opperbrandmeester gerapporteerd,
dat de toren van binnen brandt. Dankzij het moedig optreden van
de heeren M.J. Deurloo, T.H.M. van der Staay en P. Onderdelinden,
kan deze brandt 's avonds circa 9 uur gebluscht worden. Het
fraaie orgel en de wandborden blijken onbeschadigd te zijn; de
woning van den koster ligt in puin. Getroffen zijn ook de
Machinefabriek v/h Van Raalt, de Witol en de Walramit'.
|
Feiten en veronderstellingen
Het bombardement op 18 maart 1943 werd uitgevoerd door
(waarschijnlijk) het 464e squadron van de Royal Australian Air
Force (RAAF). De bemanning bestond uit voornamelijk
Australiërs. Vroeg in de middag vliegen 12 Ventura's richting
Maassluis. Boven de Noordzee krijgen zij bescherming van twee
squadrons Spitfires, jachtvliegtuigen van de (Britse) Royal Air
Force (RAF). Onderweg heeft een hevig luchtgevecht plaats met
jachtvliegtuigen van de (Duitse) Luftwaffe. Beide partijen
claimen elkaar verliezen te hebben toegebracht. Zeker is dat van
de Ventura's geen verloren ging. Om vijf over half vier bereiken
de vliegtuigen hun doel - de Witol Raffinaderij - en laten hun
dodelijke lading vanaf 3500 meter hoogte vallen.
Het eigenlijke doel wordt nauwelijks geraakt; het bombardement
heeft fatale gevolgen voor een groot deel van de binnenstad van
Maassluis en haar inwoners.
Veel Maassluizers weten het zeker: de bommen hadden moeten
vallen op de Duitse marinevaartuigen in de buitenhaven van
Maassluis; sommigen herinneren zich Duitse mijnenvegers. Beide
veronderstellingen kloppen niet. Gedurende de oorlog waren in de
haven in hoofdzaak door de Kriegsmarine gevorderde
vissersvaartuigen aanwezig. Deze schepen waren duchtig bewapend
met het luchtdoelgeschut 'Flug- of FliegerAbwehrKanone (FLAK)'
en brachten als 'Begleitungsschiffe' de konvooien vanuit
Rotterdam tot buiten de pieren bij Hoek van Holland om daarna
weer naar Maassluis terug te keren. De FLAK werden ook gebruik
ter beschieting van geallieerde vliegtuigen die de Nieuwe
Waterweg gebruikten als richtlijn op hun weg naar Duitsland.
Anderen zien het bombardement als vergissing: er is verkeerd
gemikt; soms ook wordt gesproken dat de bommen simpelweg werden
geloosd. En dan zijn er nog die het missen van het eigenlijke
doel wijten aan de onervarenheid van de bemanningen: want het
weer was goed, een wolkeloze hemel, wel tamelijk heiig. |
Een Ventura - hier boven IJmuiden in februari
1943
|
Zeker is dat pas in september 1942 de eerste
Australische bemanningen in Engeland arriveren. Ten tijde van de
aanval op Maassluis konden zij dus nog maar weinig ervaring
hebben en die geringe oorlogservaring in aanmerking genomen ligt
het voor de hand dat de vaak jeugdige bemanningen nogal
gestresst zijn geweest. Bovendien zullen de vliegers beducht
zijn geweest voor de FLAK in de haven van Maassluis. Die schoten
nogal effectief met lichtspoorgranaten (en hebben gedurende de
gehele oorlog menig geallieerd vliegtuig neergeschoten). Het
bereik van de FLAK was 3000 meter en dat verklaart
waarschijnlijk de veilige hoogte van 3500 meter waarvan af werd
gebombardeerd. Wèl gemist, maar géén vergissing …
Feit is, dat er in dit oorlogsjaar en in die welke nog zouden
volgen, veel 'vergissings'-bombardementen zijn geweest; we
schreven er al eerder over. De foto met de Ventura illustreert
een artikel met de kop |
'Wat mis ging' en verhaalt van een bombardement door 12 Ventura's dat op
Haarlem op 16 april 1943 werd uitgevoerd door het 487e squadron van de RAF.
Geen van de bommen treffen de werkplaats van de spoorwegen: het eigenlijke
doel. In Maassluis weet een maand eerder bijna niemand dat een
olieraffinaderij, in de oorlog onder een Duitse directie, het doelwit gaat
worden van de geallieerde bommenwerpers. En ook hier: 'wat mis ging'.
'Door deze rampen is het schilderachtige van het stadje op verschillende
plaatsen verloren gegaan. Men hoopt alles weer te herstellen, maar… volgens
nieuwe plannen. […] Omdat het 'Bouwbureau Maassluis' plaatsruimte nodig
heeft, worden de eigendommen van het Gemeentelijk Museum
27 Maart tijdelijk opgeborgen in de voormalige Burgemeesterskamer in het oude
stadhuis …'
(Uit: Maassluis tijdens de oorlogsjaren, Blom)
Herinneringen. Nostalgie gemengd met weemoed … Het Gemeentemuseum
Maassluis bereidt momenteel een kleine expositie voor over het bombardement op
18 maart 1943. Wie ervaringen met het bombardement wil delen kan contact
opnemen met conservator Pieter van Houten (telefoon 010-5913813)
Inlichtingen 'Werkgroep 18 maart 1943': p/a gemeente Maassluis t.a.v.
Tamara van Hulst, postbus 55, 3140 AB Maassluis.
|
|